Inspirerende bijeenkomst sluit succesvol PTT leertraject af
Het Programma Top Toezichthouders is afgesloten met een inspirerende bijeenkomst. Dit was de tweede editie van het leertraject dat de Inspectieraad organiseert voor nieuwe inspecteurs-generaal en andere leidinggevenden op strategisch niveau. Met een van de deelnemers blikken we terug op de slotbijeenkomst en het programma. ‘Ik hoop dat we ook na afloop structureel van elkaar kunnen blijven leren.’
Op 29 juni kwamen de 14 deelnemers van het PTT bij elkaar om een strik om het leertraject te doen. Daarmee kwam geen einde aan het samen leren; de deelnemers vinden het opgebouwde netwerk erg waardevol en zien uit naar een volgend moment om elkaar te ontmoeten. Er klonk veel enthousiasme over het programma dat de kans biedt om te leren van de andere deelnemers, van wetenschappers, (ex-)bestuurders en media-experts.
Het helpt mij enorm om te zien dat andere inspecties ook hiermee worstelen
Diversiteit toezichthouders
De bijeenkomst begon met intervisie. Deelnemer Matthijs van den Berg (directeur Kennis bij de Inspectie van het Onderwijs): ‘PTT heeft me laten zien hoe groot de diversiteit tussen de verschillende toezichthouders is, maar tegelijkertijd ook hoe groot de overeenkomsten tussen de inspecties zijn. We hebben allemaal te maken met vergelijkbare ontwikkelingen en uitdagingen, denk bijvoorbeeld aan het bijdragen aan publiek vertrouwen.’ Hij had als dilemma ingebracht: hoe ga je om met het afstemmen van onderzoeksrapporten met politiek en beleid? ‘Het helpt mij enorm om te zien dat andere inspecties ook hiermee worstelen, al wisselen de fysieke én mentale afstand tot het departement enorm.’
Alexander Pechtold
Daarna volgde een gesprek met Alexander Pechtold, directeur CBR, voormalig minister en oud-fractievoorzitter van D66. Bouwend op zijn grote ervaring in politiek en bestuur maakte hij duidelijk dat mensen op een departement ver kunnen afstaan van de wereld van uitvoering en toezicht. Pechtold wist te overtuigen in zijn visie dat het doel, de waarde voor de maatschappij, veel middelen heiligt. Geen weerklank bij politiek en beleid? Dan stapt hij bijvoorbeeld naar de media. Hij presenteerde op zijn bekende wijze; overtuigend, deskundig, met humor en met een autonome houding. Matthijs: ‘Pechtold wees ook op de risicoregelreflex, en pleitte ervoor om die te doorbreken. Welk niveau van risico zijn we bereid te accepteren? Schets opties en consequenties, laat dilemma’s zien. Daarmee illustreert hij mooi de dilemmalogica, waar Guido Rijnja eerder in het programma over sprak.’
Simpelweg als leidinggevende zeggen dat je iets anders wilt, is niet effectief
Actietheorie
Vervolgens gingen de deelnemers in gesprek met Saskia Tjepkema van Kessels & Smit. Zij ging in op ‘leidinggeven aan veranderingen in het toezicht’ en onderscheidde daarbij twee brillen, twee manieren van kijken naar organisaties: organisatie versus organiseren, systeemwereld versus leefwereld, management versus leiderschap. Ze hanteerde daarbij de term ‘double loop leren’. Dat komt erop neer dat je, wil je zaken veranderen, moet aansluiten bij de actietheorie, het geheel van regels en inzichten die het gedrag van je medewerkers bepalen. Daar zit de motivatie, daar zitten de drijfveren. Matthijs van den Berg: ‘Ze maakte duidelijk dat simpelweg als leidinggevende zeggen dat je iets anders wil, niet effectief is. Voor daadwerkelijke gedragsverandering is meer nodig. Zet bewust een positieve aanpak in, met goede voorbeelden waar het goed werkte, maak gebruik van storytelling om de organisatie mee te nemen.’
Doel Programma Top Toezicht
De Academie voor Toezicht van de Inspectieraad heeft het leertraject opgezet met een specifieke doelgroep voor ogen: de hoogste leidinggevenden (schaal 16 en hoger) in het toezicht. In 2022 begon het PTT als een pilot, en in 2023 ging in maart het eerste reguliere leertraject van start. PTT is een plek waar, via strategische vraagstukken en gezamenlijke reflectie, leiderschap in het toezicht wordt ontwikkeld. Het leertraject duurt ongeveer vier maanden.
