Kijkje achter de schermen bij de IGZ

Inspecteurs van de IGZ werken sinds maart 2017 met een nieuw toetsingskader. Hierin speelt ook persoonsgerichte zorg een belangrijke rol. Hieraan ging een intensieve zoektocht vooraf. Dit werd begeleid door project-hoofdinspecteur Anja Jonkers. Waarom was een nieuw toetsingskader nodig? En wat betekent dit in de praktijk?

Nieuw toetsingskader langdurige zorg en verpleeghuiszorg

Sinds 2013 is de IGZ bezig met vernieuwing van het toezicht in de langdurige zorg en verpleeghuiszorg. “De populatie van de verpleeghuizen verschuift van mensen met somatische klachten naar mensen met dementie”, legt Jonkers uit. “De doelgroep veranderde, terwijl de aandacht vooral was gericht op patiëntveiligheid. Inspecteurs dachten steeds vaker: ‘Technisch is alles in orde, maar is het hier wel leuk?’.” Daarnaast vertonen dementerenden vaak ‘ingewikkeld’ gedrag. Hiervoor zijn verzorgenden nog niet altijd goed opgeleid. We wilden ons toezicht meer toespitsen op persoonsgerichte zorg. Zorg waarbij de wensen en behoeften van de cliënt centraal staan.”

Anja Jonkers

Observeren en luisteren

Die ambitie leidde tot een zoektocht naar een andere manier van toezicht. Hierbij kwam de IGZ uiteindelijk uit op het Angelsaksische model SOFI: ‘Short Observational Framework for Inspection’. “Daarbij kijk je tijdens een inspectie niet alleen naar wat er op papier staat en of alles netjes is ingevuld”, legt Jonkers uit. “In plaats daarvan gaat de inspecteur in de huiskamer van het verpleeghuis zitten om te observeren hoe bewoners en medewerkers op elkaar reageren. Hij praat met bewoners, familieleden en medewerkers en vormt op die manier een oordeel. Natuurlijk bekijkt hij ook de documenten. Wel ligt de focus minder op lijstjes en systemen en meer op de mate waarin er aandacht is voor de cliënten.”

Andere inspecteurs

Na twee succesvolle pilots in 2015 en 2016 heeft de IGZ SOFI nu ingevoegd in het nieuwe toetsingskader. Sinds maart 2017 werken alle inspecteurs volgens deze manier. Dit biedt bovendien meer ruimte om de context en het lerend vermogen van een instelling mee te wegen. Dat vraagt om andere competenties van de inspecteurs, beaamt Jonkers. “Ze moeten een ander gesprek voeren, zich inleven, goed aanvoelen wat er gaande is. Net als bijsturen en met gezag grenzen stellen en oordelen. Die competenties zijn belangrijker dan dertig jaar ervaring in de zorg. Meer dan ooit geldt nu het adagium ‘hard op de inhoud, zacht op de relatie’.”

Waardigheid en trots

Het nieuwe toetsingskader is onderdeel van het plan ‘Waardigheid en Trots. Liefdevolle zorg voor onze ouderen’, dat staatssecretaris Van Rijn in februari 2015 presenteerde. Dat vormde het startpunt om de ouderenzorg in Nederland te verbeteren, ingegeven door ontwikkelingen in de maatschappij. “Natuurlijk moeten cliënten de juiste pillen innemen, goede voeding krijgen en geen doorligwonden hebben. Maar als je in je uppie zit te verkommeren in het verpleeghuis, ontvang je desondanks geen goede zorg. De focus ligt niet meer alleen op lichamelijke zorg, maar ook op persoonsgerichte zorg.”