Geslaagde slotbijeenkomst leertraject Startende Inspecteur
De voormalige gevangenis Wolvenplein in Utrecht was begin april het decor voor de slotbijeenkomst van leergroep 6 van het Leertraject Startende Inspecteur. Op zoek naar een belangrijk toezichtthema waar alle samenwerkende rijksinspecties mee te maken hebben, kwamen deze startende inspecteurs unaniem uit op het thema ‘waarnemen’.
Goede of juiste waarnemingen
Volgens de deelnemers aan het traject staat of valt elke inspectie met een goede en juiste waarneming. Maar wat is dat? Welke zaken spelen hierbij een rol? En hoe zit het met die waarneming? Hoe nemen wij (ons) zelf waar en hoe worden wij als mens of in de rol van inspecteur of inspectiedienst door de maatschappij of de media waargenomen? De antwoorden op deze vragen werden gegeven door professor André Aleman, onder meer hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie aan het Universitair Medisch Centrum Groningen en Wouter Kurpershoek, onderzoeksjournalist, media-adviseur en politicus.
Waarnemingen en belevingen
In zijn presentatie nam Aleman de aanwezigen mee naar het brein dat ons voortdurend voor de gek houdt. We zien beelden, horen geluiden en verzinnen feiten die er niet of onjuist zijn. Veelal heeft dat met onze eigen waarneming en beleving te maken. Voorkennis en verwachtingen sturen onze waarneming namelijk voor circa 30 procent. De andere 70 procent is informatie die via onze zintuigen binnenkomt. Zijn deze twee netwerken niet goed verbonden of onvoldoende gevoed? Dan wordt het lastig. Hierdoor kunnen we soms dingen zien of horen die er gewoonweg niet zijn. Dit blijkt uit tal van proeven en voorbeelden die Aleman door middel van foto’s en filmpjes met het publiek deelt. Een deelnemer vraagt of dit in het inspectiewerk te ondervangen is. De hoogleraar antwoordt dat een inspectie met meer dan één inspecteur die ieder naar een specifiek onderdeel kijken al goed kan helpen.
Rol van de media
Wouter Kurpershoek is voor de deelnemers een bekend gezicht van het vroegere NOS Journaal en Brandpunt. Hij spreekt in een gepassioneerde presentatie over de rol van de media tijdens een crisis. Wat neemt de media waar en hoe doen zij verslag? Ook gaat Kurpershoek in op de totstandkoming van een nieuwsitem en de manier waarop dit bijdraagt aan de publieke perceptie. Aan de hand van krantenkoppen, beeldmateriaal en interview legt Wouter uit hoe het werkt. Dat wij als publiek iets anders zien of lezen dan wat de media ervan maakt is inherent aan nieuwsverspreiding. En aan belangen die spelen.
Controle in het spel met de media
Bovendien merkt Kurpershoek op dat het ook vaak gaat over de boodschap. En hoe je ervoor zorgt dat journalisten die wél overnemen. Want dat laatste gaat te vaak mis. Geïnterviewden houden onvoldoende controle in het spel met de journalist. Kurpershoek illustreert dit met een fragment uit 2017 van Nieuwsuur waarin Freek van Zoeren in zijn functie als plaatsvervangend inspecteur-generaal van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) werd ondervraagd over de fipronil-affaire. Het interview kreeg destijds veel kritiek vanwege het optreden van de NVWA-functionaris. Volgens Kurpershoek had dit voorkomen kunnen worden als Van Zoeren zich had gehouden aan een heldere boodschap en wellicht aan van te voren gemaakte afspraken. Overigens vraagt dit ook om een aantal vaardigheden die te trainen zijn, aldus de media-adviseur.
Gevangenis als locatie
De leergroep had de sprekers en aanwezigen niet voor niets uitgenodigd in de voormalige gevangenis in Utrecht. Een symbolische locatie voor de slotbijeenkomst. Omdat volgens de leergroep waarnemingen in de gevangenis beperkt zijn, geldt ook daar om goed te blijven kijken. Naar mogelijkheden, ontwikkelingen of oplossingen. En om niet verstrikt te raken in een tunnelvisie.