Een greep uit het programma van het Toezichtfestival
Na een muzikaal welkom door het duo Katakat ging het veelzijdige programma van het Toezichtfestival van start. De meeste deelnemers gingen meteen aan de slag in één van de in totaal dertig workshops. Ze kregen bijvoorbeeld een kijkje achter het Kamerdebat, doken in de wereld van algoritmen, verdiepten zich in integrale risicoanalyses of bespraken het belang van professionele tegenspraak.
De rest van de aanwezigen begon met een plenaire tafelsessie waarin dagvoorzitter Ruben Maes in gesprek ging met publieksfilosoof Daan Roovers. Over de waarde van toezicht, het voordeel van een roze bril en het belang van de erkenning dat je als toezichthouder niet weet wat je niet weet. Deze sessie werd gedurende de dag nog twee keer uitgevoerd.
Hieronder vertellen we je wat meer over de ervaringen uit verschillende workshops en de plenaire tafelsessie.
De plenaire tafelsessie
Tijdens de plenaire sessies met publieksfilosoof Daan Roovers onder begeleiding van Ruben Maes ging het over wat de waarde van toezicht eigenlijk is. Een paar uitspraken uit deze sessie:
Wat je niet ziet is wat je voelt, breng dat in je rapporten.
en
Uiteindelijk werken we allemaal voor de samenleving.
De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed (IOE) en de toeslagenaffaire: het belang van goed informatiebeheer
Tijdens deze workshops stelde Florence Limburg (IOE) dat we als Rijk een blinde vlek voor de burger hebben. Het vertrouwen van de burger is weg, mede te danken aan de Toeslagenaffaire. Dossiers vernietigd, dossiers zoek, etc etc. Met een beroep op de Archiefwet en met geld via de POK gaat de IOE aan de slag om overheidsorganisaties op te voeden om hun documentenbeheer op orde te brengen. De extra aandacht dankzij de vragen rond Ruttes sms’jes helpt daarbij!
AI en toezicht: (g)een verloren strijd
Tijdens de drukbezochte sessie ‘AI en toezicht: (g)een verloren strijd’ nam Huub Janssen van Agentschap Telecom het publiek mee in het waar en hoe AI overal komt en welke nieuwe vragen dat oplevert voor toezicht. Belangrijk punt: we moeten samen optrekken!
Algoritmes transparant en uitlegbaar, maar hoe ver moet je gaan?
Tijdens deze sessie van de ILT werden lastige afwegingen over wel of niet transparant zijn over de werking van je algoritmes besproken. Transparant zijn biedt hardnekkige overtreders mogelijkheden om hoge risicoscores te omzeilen. Maar er is wel reflectie nodig op de toelaatbaarheid van bepaalde indicatoren in de gebruikte algoritmes. Zie bijvoorbeeld de affaire kinderopvangtoeslagen. Maar hoe organiseer je die reflectie?
Datascience Carrousel: risicomodellen
Een goedbezochte workshop over hoe je beschikbare data kunt gebruiken op een integere manier. Welke algoritmes kun je gebruiken en welke uitkomsten krijg je dan? De presentatie van NVWA, NLA en IvhO maakte veel vragen los. Gelukkig was er ook voldoende tijd om door te praten tijdens de koffiepauze.
Wat is een goede risicoanalyse
Tijdens de interessante sessie 'Wat is een goede risicoanalyse' van ILT, NLA en NVWA ging het vooral over integrale risicoanalyse. Ook deze sessie werd goed bezocht en waren er veel vragen uit het publiek. Door een risicoanalyse kom je erachter waar de grootste risico's zitten en welke risico's juist klein zijn. Hier kun je de inzet van capaciteiten op aanpassen.
Veerkracht en weerbaarheid: containertermen of nuttige eigenschappen?
Constant Hijzen (IJenV) sprak over veerkracht en weerbaarheid; zijn het modekreten? Beide termen werden benoemd in het WRR-rapport met deze titel uit 2020. Wat maakt een organisatie veerkrachtig? O.a.
- goed personeel
- informatie van de omgeving hebben
- ketenbeheer op orde
- als organisatie leren van je fouten
Als inspectie kun je op basis hiervan een kader ontwikkelen waarmee je een ondertoezichtstaande kan toetsen.
Achter het Kamerdebat
Tijdens deze sessie gingen Jan Schinkelshoek (Bureau Schinkelshoek en Verhoog, voormalig CDA Kamerlid), André Bosman (Uniper, voormalig VVD Kamerlid) en Bart Snels (Inspectie Belastingen, Toeslagen en Douane, voormalig GroenLinks Kamerlid) met elkaar in gesprek over de trias politica en de rol van toezicht daarin. Ze deden een oproep aan toezicht om vooral onafhankelijk open en direct te zijn en oog te hebben voor wat er kan verbeteren. Stel de kritische vraag aan de wetgever: Was dit de bedoeling?
Bart Snels:
De reflectieve functie van inspecties is van belang.
en:
Er gaat in Den Haag heel veel energie naar dingen uit het verleden.
André Bosman:
Onafhankelijkheid inspecties leidt nog niet tot voldoende scherpte. Kijk waar dingen zijn blijven hangen, waar ze misgaan.
Hij doet een aanbeveling aan toezicht:
Wees zo open mogelijk over wat je vindt; nooit politiek correct zijn!
Snels en Bosman stelden dat de relatie inspecties - minister een LAT-relatie (living apart together) zou moeten zijn. Hun advies:
Communiceer wat je ziet, of het nu goed of fout is.
We moeten minder krampachtig doen over contacten tussen Kamerleden en ambtenaren. Maar zorg wel dat de minister op de hoogte is als je wijst op tekortkomingen.
De Hofnar
Tijdens de sessie De Hofnar ging het over professionele tegenspraak. De casus was 'de vreugdevuren in Den Haag'. De OvV doet onafhankelijk onderzoek in het publiek belang, ze kijkt daarbij naar positie, oordeelsvorming en beeldvorming. Daarin is het handig wanneer je zo vroeg mogelijk zoveel mogelijk relevante actoren betrekt en vragen stelt naar het wat, waarom, wie en hoe. Al met al leidde dit tot een verhitte discussie waarbij men elkaar het vuur na aan de schenen legde.