Toezichtfestival 2025 stapt naar voren

Nieuwsbericht | 27-06-2025 | 00:00

Een verslag van het zevende Toezichtfestival, ditmaal groter dan andere jaren: van 500 bezoekers naar 750, en daarom in het grote congrescentrum NBC. De samenwerking van Inspectieraad met de markttoezichthouders zorgde ervoor dat het festival een stap naar voren deed; hee, dat was toevallig ook het thema deze keer.

De markttoezichthouders willen samen met de rijksinspecties groeien naar een meer volwassen ‘community’ van toezichthouders. Te beginnen met het Toezichtfestival dat daarom dit jaar voor het eerst samen georganiseerd en gefinancierd werd. En komend jaar weer!
Deze week vond ook een ander, nóg groter evenement plaats, de NAVO top in Den Haag. Ambtenaar: werk thuis deze week, was het devies. Met Den Haag als een soort Sperrgebiet kozen veel toezichtswerkers ervoor om op 24 juni naar het Toezichtfestival in Nieuwegein af te reizen. Ondanks storingen op het spoor. Daarom was de plenaire opening een soort zoete inval en hebben sommigen het NBC misschien helemaal niet kunnen bereiken, helaas.

Mogen we ook achteraf vergeving vragen in plaats van vooraf toestemming?

Plenair

De deelnemers zaten in de grote zaal met elkaar aan tafels. Op het podium deelden duo-dagvoorzitters Mattheus Wassenaar (Inspectie Leefomgeving en Transport ILT) en Karina Raaijmakers (Nederlandse Zorgautoriteit NZa) hun visie op het thema ‘Stap naar voren. Impact op de toekomst’. Voor Mattheus was dat zijn interview in het Financieel Dagblad, bewust de media opzoeken. Hij merkte dat zo’n interview een hoop impact heeft. Karina interpreteerde het thema als: ook fouten mogen maken en nieuwe dingen proberen. Ze illustreerde dit met een doos cornflakes, die per ongeluk zijn uitgevonden.
De deelnemers spraken elkaar aan de tafels in twee rondes over naar voren stappen. Beide rondes leverden goede en inventieve ideeën op die we met mentimeter op het scherm zagen verschijnen. Eén ronde was naar aanleiding van een vraag die SER-voorzitter Kim Putters in een filmpje voorlegde. Het leverde ad hoc gemaakte, vaak prikkelende krantenkoppen op zoals: ‘Toevoegzicht: toezicht dat toevoegt’ ‘Mogen we ook achteraf vergeving vragen in plaats van vooraf toestemming?’ ‘Breaking news, inspectie neemt standpunt in’ ‘Steeds meer toezichthouders houden zich niet aan de regels.’
De tweede ronde ging over het betrekken van jongeren bij het toezicht, die met de nationale jeugdraad op het podium stonden. De samenwerking met de NJR was al aangekondigd tijdens het vorige Toezichtfestival, in 2024. Hoe kun je de stem van jongeren meenemen in jouw toezicht, was de vraag. Een jongerenraad of kinderpanel instellen, was een antwoord, of bijvoorbeeld polls via Instagram of TikTok, snuffelstages, festivals en een inspecteur in Het Klokhuis of het Jeugdjournaal.

Verslag deelsessies

De rest van de dag kon men zich vermaken met 43 deelsessies en 15 stands op het plein. Hierbij een korte impressie van een aantal deelsessies.

Open normen: een leidraad is geen leiband. Over dilemma’s rondom open normen in netwerken. Hoe wek je vertrouwen terwijl je je verantwoordelijkheid als toezichthouder neemt? Gebruik een leidraad om invulling te geven aan open normen.
Maak je eigen algoritme. Bij het maken van een algoritme (in deze sessie om te komen tot een goede wijnkeuze) komt veel kijken: welke variabelen weeg je mee? Wanneer werkt het algoritme goed genoeg? Om je toezicht op een algoritme te baseren moeten die keuzes eigenlijk goedkeuring van bestuurders krijgen.
Committeer je aan (organisatie)Cultuur. Een workshop van de Arbeidsinspectie liet zien dat je de cultuur van gezond en veilig werken kunt beïnvloeden door een zelfscan te laten invullen. De inspectie werkt op dit onderwerp samen met het departement.
Toezicht in tijden van crisis. De ruim 60 deelnemers krijgen een crisisscenario voorgelegd en bespreken per tafel of de inspecties zijn voorbereid.
Toezicht houden in de zorg in tijden van transitie. De NZa constateert een toenemende kloof tussen zorgvraag en zorgaanbod. Kan AI een rol spelen in de kloof tussen zorgvraag en -aanbod, en hoe krijg je inspecteurs daarin mee?
Samen op stap door de zorgketen. De ketenzorg voor mensen na een heupoperatie verschilt per regio. IGJ en NZa hebben diverse partijen waarmee een cliënt na een heupoperatie te maken krijgt bij elkaar gezet om te bespreken hoe de keten beter georganiseerd kan. Ook de IGJ en NZa zélf leerden veel van deze gezamenlijke aanpak.
Toekomst verkennen: van inzicht naar impact. Bij de NVWA is een aparte afdeling bezig met toekomstscenario’s. Tijdens de sessie bespraken deelnemers de ontwikkelingen en hun rol daarin. Conclusie: je cirkel van invloed is stukken kleiner dan je cirkel van betrokkenheid, dus hou het klein.
Toezicht in dynamische complexe situaties. Een stap naar voren is bij defensie regelmatig een stapje terug, want het antwoord is vaak al gegeven terwijl de vraag nog niet helder is. Gun jezelf de rust om je vraag duidelijk te krijgen.
Data science carrousel. De NVWA experimenteert met toezicht in slachthuizen via beeldherkenning, specifiek om staartbijten vanwege stress te voorkomen.
Gezamenlijke bestuursvergadering van Inspectieraad en markttoezichthouders. Bestuurders bespraken dilemma’s bij ‘naar voren stappen’ en spraken af elkaar tenminste twee keer per jaar te spreken. Ook wil men volgend jaar dit Toezichtfestival opnieuw samen organiseren.
Voedselveiligheid verhogen bij startende horeca-ondernemers. Net gestarte horecabedrijven worden op verschillende manieren geïnformeerd over voedselveiligheid. De NVWA presenteerde een onderzoek naar het effect van diverse interventies.
Hoe brieven het gedrag van ondertoezichtgestelden kunnen sturen. De NZA vertelt over hun onderzoek naar waarom GGZ-instellingen hun wachttijden niet doorgeven en wat hierbij wel/niet werkt.
Boetecommunicatie met impact. De AFM gebruikt wetenschappelijke inzichten bij nieuwsberichten over boetes. Positieve taal en een coöperatief frame motiveren de briefontvanger intrinsiek.
Toezicht op influencers uitbreiden. Toezicht houden op nieuwe ontwikkelingen, zoals reclame makende influencers. De teugels worden aangetrokken richting handhaving, liet het Commissariaat voor de Media zien in een workshop.
Wat je van DJ Tiësto kunt leren. Organisaties bestaan uit mensen die net als een muziekstuk bestaan uit unieke klanken en geluiden. De ILT liet zien dat ook toezichthouders kunnen leren van bijvoorbeeld DJ Tiësto.
AI4oversight lab. Na een leuke vergelijking met de zoektocht naar de beste volleyballers volgde een presentatie over het AI4Oversight Lab, waarbinnen zes academische posities zich richten op het onderzoek naar AI en toezicht.

Op het Inspiratieplein stonden 15 stands over onder meer effectonderzoek, het burgerperspectief in toezicht, illegale handel in vapes, ambtelijk vakmanschap en satellietdata.

Afsluiten met De Speld en een dansje

Bij de afsluiting constateerden dagvoorzitters Mattheus en Karina dat het Toezichtfestival ook een soort reünie is omdat er zoveel bekenden zijn. Maar ook dat veel organisaties met dezelfde onderwerpen bezig zijn en dat er dus veel te halen valt bij de uitwisseling. Die komend jaar dus ook weer gezamenlijk tussen markttoezichthouders en Inspectieraad-leden zal plaatsvinden.
Tot slot nam De Speld de vloer over met een ludieke blik op het nieuws, de generaties, de energietransitie en het toezicht. Met een dansje op de Deurzakkers (‘Doe een stapje naar voren, doe een stapje terug’) zakten we af naar de borrel.

Toezichtfestival: en verder

De beschikbare presentaties van de deelsessies staan op de webpagina van het Toezichtfestival. En wil je het contact met de collega’s van andere inspecties blijven onderhouden? Ga dan naar het Netwerk Publiek Toezicht.
Hieronder een selectie van foto's die zijn gemaakt tijdens het festival door fotograaf Paul Voorham.