Toezichthouders en onderzoekers bundelen innovatieve krachten

Op het vanwege corona afgelaste Toezichtfestival van 24 maart stond in het middagprogramma een matchmaking tussen toezichthouders en onderzoekers geagendeerd in het kader van de call for proposals voor het “Onderzoeksprogramma Vernieuwing Toezicht”. Deze matchmaking gebeurt nu digitaal. Zie hiervoor ook dit artikel. Wat is de achtergrond van dit onderzoeksprogramma en waarom is het belangrijk dat toezichthouders hier aan meedoen? We vroegen het aan Ronnie van Diemen, Inspecteur-generaal van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, in haar rol als voorzitter van de stuurgroep van de Wetenschapsagenda Toezicht.

Een call for proposals voor een onderzoeksprogramma in het kader van de Nationale Wetenschapsagenda, wat moet ik me daarbij voorstellen?

“Goeie vraag! Als rijksinspecties en marktoezichthouders lanceren we gezamenlijk - onder de vlag van de Nationale Wetenschapsagenda - een onderzoeksprogramma Vernieuwing van Toezicht. Het moment is gekomen om onderzoekers én toezichthouders te vragen gezamenlijk mooie innovatieve voorstellen te doen voor dit onderzoeksprogramma. Een ‘oproep voor voorstellen’ dus.”

Waar komt dit onderzoeksprogramma vandaan?

“Nou, we zijn als rijkstoezichthouders altijd bezig om ons te vernieuwen, om in een constant veranderende samenleving de borging van publieke belangen te bevorderen. Sommige veranderingen gaan zo snel en hebben zo veel impact, dat wij als toezichthouders samen met onderzoekers willen proberen deze ontwikkelingen beter te begrijpen. Daar hoort naar ons idee ook een serieus onderzoeksprogramma bij. Een programma waarbinnen onderzoekers en toezichthouders op zoek gaan naar waardevolle inzichten om het toezicht verder te ontwikkelen en verbeteren. Dat sluit prima aan bij de ambities van De Nationale Wetenschapsagenda (NWA), die zich richt op uitdagende onderwerpen die om een nationale aanpak vragen. Daarom hebben we onze Academie voor Toezicht en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gevraagd om het onderzoeksprogramma Vernieuwing van Toezicht te lanceren.”

Op welke onderwerpen richt het onderzoeksprogramma zich precies?

“We willen ons richten op fundamentele, toezichtsdomeinoverstijgende vragen die raken aan het vak van toezicht in een veranderende maatschappij. Daarbij is onze overtuiging dat veel van die fundamentele vragen voor alle toezichthouders spelen. Het maakt niet uit of je nou bezig bent met eerlijkheid op markten, veiligheid van arbeidsomstandigheden of kwaliteit van onderwijs: met sommige vragen heeft élke toezichthouder te maken. Op die vragen willen we ons richten in dit programma. Centraal staan daarom drie onderzoeksthema’s, die in 2018 in de Wetenschapsagenda Toezicht zijn gepresenteerd: Legitimiteit en gezag van toezicht, Kwaliteit en professionaliteit van toezicht en Maatschappelijke verantwoording over toezicht.”

In de call staat dat er onderzoek zal worden uitgevoerd door brede onderzoeksconsortia. Hoe ziet zo’n consortium eruit?

“We koersen bewust op een nauwe samenwerking tussen onderzoekers én toezichthouders bij de uitvoering van het programma. Dat betekent dat zij consortia zullen moeten vormen, waarbij in elk project naast onderzoekers ook minimaal 3 toezichthouders betrokken moeten zijn. Zowel in de voorbereiding als in de uitvoering. We zijn ervan overtuigd dat er op die manier een optimale uitwisseling tussen onderzoek en praktijk ontstaat. De praktijk geeft het onderzoek mee vorm; en de kennis die dat oplevert kan dan meteen gebruikt worden in die praktijk. Behalve toezichthouders kunnen trouwens ook nog andere maatschappelijke partners, bijvoorbeeld ondertoezichtstaanden, onderdeel uitmaken van zo’n consortium. Onze ambitie is om brede en domeinoverstijgende thema’s te onderzoeken, en daardoor geldt eigenlijk het adagium; hoe meer zielen, hoe meer vreugd.”

Hoe kunnen toezichthouders meedoen?

“Toezichthouders kunnen zich op verschillende manieren aansluiten bij een consortium. In het stellen van onderzoeksvragen en het ontwikkelen van ideeën voor de opzet van een onderzoek zijn ze onmisbaar. In de uitvoering van het onderzoek zijn we als toezichthouders natuurlijk interessant als leveranciers van data en informatie, maar ook als experts en klankbord en zo mogelijk zelfs als (parttime) onderzoekers. Alles is mogelijk wat ons betreft. Ik reken daarbij ook op de creativiteit van onze toezichthouders om te bezien op welke wijze zij een mooie bijdrage kunnen leveren aan het programma en aan de ontwikkeling van hun eigen organisatie.”

Meedoen en meer informatie

Zie voor meer informatie de programmapagina van de Nederlandse Wetenschapsagenda. Voor specifieke vragen/opmerkingen kunt u ook contact opnemen Pieter Welp van Bureau Inspectieraad.